ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ουτοπία ή Μονόδρομος για την επιβίωσή μας;

Τόσο η Ευρώπη, όσο και η Ελλάδα βρίσκονται το τελευταίο διάστημα στη δίνη μας ενεργειακής κρίσης,  συνέπεια του πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, η οποία έφερε στην επιφάνεια ακόμα πιο έντονα το μείζον θέμα της «πράσινης» ενέργειας και της μετάβασης σε καθαρές μορφές, ακόμα και σε εκείνους που δεν ήταν θερμοί υποστηρικτές.

Πέραν της ενεργειακής κρίσης, η κλιματική αλλαγή που έχει γίνει ιδιαίτερα πρόδηλη το τελευταία διάστημα ακόμα και σε αυτούς που αμφισβητούσαν την ύπαρξη της, οι προβλέψεις που με μαθηματική ακρίβεια καταδεικνύουν ότι οι ενεργειακοί πόροι του πλανήτη εξαντλούνται με ταχύτατους ρυθμούς, οι στόχοι που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα έως το 2050, ο τρόπος που έχει διαμορφωθεί η αγορά ενέργειας, η οποία καθιστά τον πολίτη πλήρως ευάλωτο στις διακυμάνσεις χρηματιστηριακού τύπου των τιμών ενέργειας, οι γεωπολιτικές αναταραχές και οι διενέξεις κάθε είδους που προκαλούνται παγκοσμίως από την διεκδίκηση και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, η άνιση κατανομή του ορυκτού πλούτου, αλλά και οι δυσοίωνες μεν, αλλά απόλυτα ρεαλιστικές προβλέψεις για την καταστροφή του μόνο φιλόξενου πλανήτη για κάθε μορφή ζωής, είναι μόνο μερικοί από τους λόγους που καθιστούν περισσότερο από ξεκάθαρο ότι η στροφή σε ανανεώσιμες πράσινες μορφές ενέργειες είναι μονόδρομος.

Και παρά το γεγονός ότι σε αρκετές χώρες του Δυτικού κόσμου, έχει γίνει πλέον ξεκάθαρο και με την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει θέσει σαφείς στόχους για πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, κατ’ ουσίαν και παρά τις όποιες ενέργειες έχουν γίνει στον τομέα της πράσινης ενέργειας, καμία χώρα, δεν είναι καθ’ όλα έτοιμη. Οι λόγοι είναι σύνθετοι, αλλά θα παραθέσουμε κάποιους συνοπτικά. Καταρχάς ακόμα υπάρχουν αντιστάσεις από όλους όσοι πλουτίζουν από την διαχείριση του ορυκτού πλούτου. Συνέπεια αυτού ήταν να υπάρξουν μεγάλες καθυστερήσεις τόσο στο σχεδιασμό και την έρευνα, όσο και στη δημιουργία υποδομών που θα εξασφαλίσουν επαρκή και σταθερή ποσότητα «πράσινης» ενέργειας ικανής να μας οδηγήσει στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Σε επίπεδο τεχνολογίας ακόμα υπάρχουν θέματα που πρέπει να λυθούν, με την τεχνολογική εξέλιξη έως τώρα να υπολείπεται κάπως των προσδοκιών και των αναγκών. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εύρεση ενός αποδοτικού αλλά και συνάμα «πράσινου» τρόπου αποθήκευσης της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές και όχι τον παραδοσιακό τρόπο αποθήκευσης με μπαταρίες που δεν αποτελούν φιλική προς το περιβάλλον λύση. Ένα άλλο θέμα αποτελεί η μετατροπή της ανανεώσιμης ενέργειας σε άλλη πράσινη μορφή με τρόπο προσιτό και σε μορφή που θα δύναται να αποθηκευτεί πιο εύκολα με τρόπο επίσης φιλικό προς το περιβάλλον. Ένα παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι οι έρευνες που γίνονται για «πράσινο» υδρογόνο, υδρογόνο δηλαδή που θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.  Μάλιστα το «πράσινο» υδρογόνο ήδη έχει συγκεντρώσει πολλές ελπίδες, αλλά και απτές επιστημονικές κατακτήσεις για την επόμενη μέρα της ενεργειακής μετάβασης και ήδη γίνονται πολλές έρευνες πάνω σε τρόπους προσιτής παραγωγής, ασφαλούς αποθήκευσης και χρήσης του.

Φυσικά, πέρα από την αιολική και την ηλιακή ενέργεια που είναι σε όλους πια γνωστές και πρωταγωνιστούν στην προσφερόμενη «πράσινη» ενέργεια, υπάρχουν και άλλες ανανεώσιμες και εναλλακτικές πηγές, που αν προστεθούν στην «φαρέτρα» μας μπορούν να συμβάλλουν στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Τέτοιες είναι η υδραυλική ενέργεια που ήδη χρησιμοποιείται, αλλά χρήζει επέκτασης και βελτίωσης, η οποία παρά το υψηλός αρχικό κόστος για δημιουργία υδροηλεκτρικών μονάδων, λόγω της μεγάλης διάρκειας ζωής και του χαμηλού λειτουργικού κόστους αυτών αποτελεί εξαιρετική λύση, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου οι υψομετρικές αντιθέσεις ευνοούν την εκμετάλλευση αυτής της μορφής.

Μια άλλη μορφή, λιγότερο διαδεδομένη με εξαιρετική όμως δυναμική είναι η γεωθερμία, η εκμετάλλευση δηλαδή της θερμοκρασίας της γης. Στην Ελλάδα τώρα γίνονται τα πρώτα βήματα, με τη χώρα μας να είναι πλούσια σε γεωθερμική ενέργεια, ιδιαίτερα στην περιοχή του Νότιου Αιγαίου. Περαιτέρω υπάρχουν και μορφές που τώρα εξερευνάται η δυναμική τους όπως ο κυματισμός της θάλασσας.  Για όλα τα ανωτέρω είναι υψίστης σημασίας η στήριξη με χρηματοδότηση για την απρόσκοπτή ανεξάρτητη έρευνα τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές - ευρωπαϊκό επίπεδο για την εξεύρεση λύσεων που αφορούν την προσιτή παραγωγή,  την πράσινη αποθήκευση, την ευρεία και ασφαλή χρήση με σταθερή προσφορά ενέργειας χωρίς διακυμάνσεις. Περαιτέρω εναλλακτικές πηγές όπως για παράδειγμα η Βιομάζα, υλικά δηλαδή φυτικής προέλευσης που περιέχουν αποθηκευμένη χημική ενέργεια όπως είναι τα αγροτικά και δασικά υπολείμματα, το ξύλο, τα φυτά, τα απόβλητα κτηνοτροφίας και τα αστικά απόβλητα, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά, αλλά και πάλι απαιτείται έρευνα και προσήλωση στην βελτίωση θεμάτων που αφορούν την προσιτή παραγωγή, τις ανάλογες υποδομές για την εκμετάλλευση της από το ευρύ κοινό, καθώς και την διαχείριση των αποβλήτων που παράγονται από την μετατροπή της σε βιοκαύσιμα (βιοντίζελ, βιοαιθανόλη).

Από τα ανωτέρω εύλογα μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι μια διαδικασία πολύπλοκή που απαιτεί ολιστική αντιμετώπιση στις βάσεις της ενεργειακής δημοκρατίας και των αρχών της βιωσιμότητας. Και με τον όρο ολιστική εννοούμε όχι μόνο την ορθή και βιώσιμη εκμετάλλευση των διαθέσιμων ανανεώσιμων και εναλλακτικών πηγών ενέργειας, αλλά και προσήλωσης στην βελτίωση της δίκαιης εκμετάλλευσης αυτών, αλλά και ριζικές αλλαγές στην καθημερινότητα μας όλα τα επίπεδα. Ένα πλήρες πλάνο για την εξοικονόμηση ενέργειας σε κάθε έκφανση του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, από την οικιακή καθημερινότητα, έως την εταιρική λειτουργία και την κατασκευή κτιρίων. Απαραίτητο είναι και ένα πλήρες πλάνο για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, αλλά και τρόπων για την πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων, τη σωστή ανακύκλωση και την αλλαγή της νοοτροπίας υπερκαταναλωτισμού. Για όλα τα ανωτέρω απαιτείται πρωτίστως πλήρης και καθολική εκπαίδευση σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα.

Είναι λυπηρό το γεγονός ότι στη χώρα μας έχουμε ελάχιστη παρουσία ενεργειακών κοινοτήτων, συνεταιρισμών δηλαδή μέσω των οποίων οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στη ζήτηση για καθαρή ενέργεια, ενισχύοντας έτσι την τοπική επιχειρηματικότητα, αλλά και την καλύτερη χωροταξική διασπορά των υποδομών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.),  δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο την απεξάρτησή μας από παραδοσιακές μορφές ενέργειας.

Η Ελλάδα, στον τομέα της πράσινης ενέργειας και μετάβασης, πάρα το γεγονός ότι είναι  «προικισμένη» από τη φύση για να καταστεί ενεργειακά αυτάρκης με αφθονία σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και παρά τα βήματα που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα, έρχεται στις τελευταίες θέσεις σε σχέση με άλλες χώρες τις Ε.Ε. σε θέματα πράσινης ανάπτυξης. Πιο λυπηρό όμως από αυτό, είναι το γεγονός ότι η «πράσινη μετάβαση», δεν αντιμετωπίζεται ως απόλυτα αναγκαία διαδικασία για την εξασφάλιση της ίδιας μας της ύπαρξης, αλλά συχνά πυκνά αποτελεί πεδίο εκμετάλλευσης και πλουτισμού μεγαλοεπενδυτών και λόμπι.

Η ελλιπής αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Σταθερότητας προς αυτό το στόχο, το νομοθετικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί με τις ευλογίες των κυβερνώντων και πολιτικών που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον αφανισμό του τόπου, η ανύπαρκτη εκπαίδευση, η ελλιπής ενημέρωση των πολιτών – ψηφοφόρων, ενίοτε και η αδιαφορία μερίδας πολιτών για «πράσινα» θέματα, αλλά και η έλλειψη εκπροσώπησης στο ελληνικό κοινοβούλιο «πράσινου» πολιτικού σχηματισμού, όταν ήδη σε πλήθος Ευρωπαϊκών χωρών «πράσινα» κόμματα συμμετέχουν ενεργά σε κυβερνητικά σχήματα, είναι μερικοί από τους λόγους που καθιστούν την ενεργειακή μετάβαση «παίγνιο» πλουτισμού για ολίγους και εκλεκτούς.

Απαιτείται άμεσα ένα πλήρες, στρατηγικό και ολιστικό σχέδιο για την «πράσινη ενεργειακή μετάβαση», με τη συμμετοχή πλήθους φορέων, καθώς και αναμόρφωση του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου. Παλαιότερα όροι όπως «πράσινη ενέργεια» , «οικολογία» , «βιωσιμότητα», θεωρούνταν από πολλούς όροι υπερβολής στα χείλη ακτιβιστικών οργανώσεων. Πρέπει μια δια παντός να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτοί οι όροι είναι τα υλικά για την «κιβωτό» που θα διασφαλίσει την ύπαρξη για εμάς και τα παιδιά μας.

Ευχαριστώ το Peripteron.eu για τη φιλοξενια!